Ống eustachian là gì?

PGS.TS.TTƯT Lê Lương Đống

5 phút·17/06/2024

Hệ thống ống Eustachian - một phần quan trọng nhưng thường được bỏ qua của cơ thể chúng ta. Bạn đã bao giờ tự hỏi về vai trò của ống Eustachian trong việc bảo vệ và duy trì sức khỏe của đường hô hấp của mình chưa? Hãy cùng khám phá thêm về điều này trong bài viết dưới đây!

1. Ống eustachian là gì ?

Ống eustachian ( vòi nhĩ ) là một trong ba cấu trúc tạo nên tai giữa : xương chũm, hõm nhĩ và ống eustachian. Nó có dạng ống với 1/3 ngoài là xương và 2/3 trong là sụn. Bình thường ống luôn ở trạng thái đóng, và chỉ mở khi chúng ta ngáp hoặc nuốt nhờ cơ căng màn khẩu cái và cơ vòi hầu

Vị trí ống eustachian

Phần xương : Đi từ thành trước hòm tai đến eo vòi, dài khoảng 12mm, ngăn cách ống cơ căng màng nhĩ phía trên bởi vách ống cơ vòi Phần sụn : Đi từ eo vòi đến lỗ họng ở vòm mũi họng, trong đó phần sụn tạo nên thành trên trong còn phần màng tạo nên thành dưới ngoài

2. Vai trò của ống eustachian?

Ống Eustachian đóng vai trò quan trọng trong cơ thể của chúng ta với các chức năng sau:

Cân bằng áp suất : Ống Eustachian giúp cân bằng áp suất giữa tai trong và bên ngoài. Điều này quan trọng để đảm bảo sự dẫn truyền và chất lượng âm thanh khi chúng ta nghe.
Làm sạch : Ống Eustachian giúp dẫn lưu dịch trong tai giữa xuống vòm mũi họng tránh các tình trạng viêm nhiễm.
Bảo vệ tai giữa khỏi các tác nhân gây bệnh : Nhờ vào phản xạ đóng mở loa vòi không cho các tác nhân gây bệnh và dịch từ vòm mũi họng xâm nhập vào tai giữa.

Nguyên nhân viêm xương chũm

Tham khảo:

3. Vì sao ống eustachian hay bị viêm tắc?

Ống eustachian có thể vị tắc do nhiều lý do. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do viêm mũi họng. Khi mắc viêm mũi họng, niêm mạc vùng mũi họng gần cửa vào vòi nhĩ sưng lên làm tắc ống eustachian.

Ngoài nguyên nhân do viêm mũi họng thì một số nguyên nhân sau cũng dẫn đến tình trạng viêm tắc ống eustachian:

**Viêm xoang **: Người bị bệnh viêm xoang hay viêm mũi dị ứng khiến mô niêm mạc của ống bị sưng lên làm nghẹt ống. Do đó triệu chứng nghẹt mũi có thể dẫn đến nghẹt tai
Nhiễm khuẩn do Amidan : Các mô amidan ở phía sau mũi thường rất gần với vòi nhĩ đóng vai trò như một ổ chứa vi khuẩn, từ đó làm tái phát các bệnh nhiêm khuẩn tai. Ngoài ra những người có amidan to cũng có nguy cơ cao làm cản trở đầu của vòi nhĩ.
Khối u nền sọ, mũi họng : Trong một số ít trường hợp, người bệnh có các khối u nền sọ hay mũi họng làm thay đổi áp suất đ ngột trong tai dẫn đến tình trạng viêm tắc ống eustachian.

Chức năng chính của ông Eustachian là cân bằng áp suất, chính vì vậy mất cân bằng áp suất thường ảnh hưởng tới eustachian

Thời tiết: Thay đổi thời tiết cũng là môi trường thuận lợi cho các vi khuẩn và virut gây bệnh hoạt động mạnh, đặc biệt ở những đối tượng có sức đề kháng yếu như trẻ em hay người cao tuổi.
Đi máy bay: Trong quá trình cất và hạ cánh áp suất thay đổi đột ngột làm áp lực dương cao tại vòm mũi họng, từ đó dịch từ vòm mũi họng chảy ngược vào trong tai giữa dẫn đến tình trạng viêm tắc ống eustachian.
Trẻ em bú mẹ : Một số bà mẹ cho trẻ bú sai tư thế và dùng tay che kín phần tai còn lại nên khi phần tai kia được mở thông làm áp suất tăng kéo theo dịch chảy vào tai giữa của trẻ.
Do cấu tạo sinh lý đặc biệt của trẻ sơ sinh : Ở trẻ sơ sinh vòi nhĩ ngắn, hướng ra trước chỉ chếch với phương ngang chỉ 10 độ nên dịch viêm nhiễm ở vung mũi họng bao gồm cả dịch dạ dày thực quản rất dễ trào qua vòi nhĩ để vào tai giữa gây nên sự viêm tắc cản trở sự thông khí và dịch của tai giữa. Ở trẻ em tổ chức VA rất phát triển, có thể gây che lấp một phần loa vòi nhĩ, gây thêm yếu tố thuận lợi gây tắc ống eustachian góp phần gây viêm tai giữa ở trẻ em. Tóm lại có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng viêm tắc ống eustachian, các nguyên nhân khác có thể gây ra bệnh có thể là do đường kính ống quá nhỏ ( thường gặp ở trẻ mắc hội chứng Down). Tuy nhiên đối với trường hợp này các bệnh nhân thường thấy tai bị tắc nhưng lại không liên tục.

4. Triệu chứng viêm và tắc vòi eustachian

Triệu chứng của bệnh khá điển hình nhưng tùy vào mức độ nặng nhẹ khác nhau và các bệnh lý đi kèm bệnh sẽ có các biểu hiện khác nhau.

4.1. Triệu chứng lâm sàng

Ngạt mũi một hoặc hai bên
Cảm giác đầy nặng trong tai, có thể gây đau nhói ở tai
Ù một hoặc hai bên tai, tình trạng ù tăng dần
Giảm thính lực, có thể xuất hiện đột ngột và không thường xuyên
Chóng mặt, mất thăng bằng

Viêm ống euschian thường gây mất cân bằng, khiến chóng mặt

4.2. Triệu chứng thực thể khi soi tai

Màng nhĩ có tình trạng xung huyết vùng rìa hoặc dọc cán xương búa, có các điểm xuất huyết trên bề mặt màng nhĩ
Hòm nhĩ có thể ứ dịch vàng hoặc dịch trong lẫn máu

4.3. Triệu chứng thực thể khi soi mũi

Niêm mạc mũi xung huyết
Sàn khe mũi, ngách bướm sàng đọng nhiều dịch mủ đục
Vòm mũi họng phù nề, xung huyết, có nhiều điểm xung huyết nhỏ do bệnh nhân xì mũi mạnh.
Có thể thấy khối u vòm hoặc u hốc mũi xâm lấn nẹp loa vòi

Tham khảo:

5. Biến chứng và đường lây truyền viêm tắc ống eustachian

Tình trạng viêm và tắc ống eustachian kéo dài có liên quan và ảnh hưởng mật thiết tổn thương tai giữa và màng nhĩ, các biến chứng điển hình được kể đến như :

Viêm tai giữa thanh dịch
Xẹp nhĩ ở các mức độ khác nhau
Viêm tai giữa mạn tính
Giảm thính lực kéo dài, tăng dần

Viêm ống eustachian có thể gây giảm thính lực, nếu không điều trị sẽ ảnh hưởng lâu dài tới thính lực

Các tác nhân gây viêm, tắc ống eustachian do nguyên nhân nhiễm trùng thường là các tác nhân lây qua đường hô hấp:

Các loại virus cúm : Á cúm, hợp bào hô hấp,...
Các loại vi khuẩn : Phế cầu, Hemophillus influenza, não mô cầu, enterobacter,...

Tham khảo:

6. Điều trị viêm tắc ống eustachian

Viêm tắc ống eustachian dẫn đến các biến chứng của bệnh viêm tai giữa. Các triệu chứng chính của bệnh đó là ù tai kèm theo tiếng nổ hoặc vở ở trong tai, có cảm giác vướng và tức ở trong tai. Thông thường, việc điều trị viêm tắc ống eustachian thường dựa vào nguyên nhân gây bệnh. Cụ thể, nếu nguyên nhân của bệnh là do viêm xoang hoặc viêm VA thì phải điều trị viêm xoang và viêm VA một cách triệt để.

Một số phương pháp để cải thiện chức năng của ống eustachian và trợ giúp quá trình cân bằng áp suất trong tai như sau :

Nuốt : Nuốt có thể làm giảm bớt các triệu chứng khó chịu cho người bệnh bởi hành động nuốt sẽ tác động đến các cơ đằng sau họng giúp mở vòi nhĩ ( ví dụ cho người bệnh nhai kẹo cao su, uống, ăn, ngáp,...)
Hít hơi sâu và thở ra khi bóp mũi và đóng miệng: Trong trường hợp nếu tai vẫn còn bị đầy thì người bệnh có thể thử mở vòi nhĩ cưỡng chế thông qua việc hít một hơi thật sâu và thổi ra đồng thời kết hợp việc bóp mũi và đóng miệng. Khi cảm thấy có âm thanh như tiếng mở nút chai có nghĩa là bạn đã thành công

Một trong các phương án điều trị viêm ống Eustachian - đặt ống thông từ mũi

Tránh sử dụng máy bay : Nếu như bạn đang cảm, viêm xoang hay viêm tai thì hãy tránh sử dụng máy bay để không bị ảnh hưởng bởi quá trình cất và hạ cánh.
Tránh hoạt động bơi lội : Những bệnh nhân đang bị các vấn đề về ống eustachian tránh các hoạt động bơi lội hay lặn biển bởi các hoạt động này có thể gây ra đau đớn và làm trầm trọng hơn tình trạng của bệnh.
Hỉ mũi đúng cách: Chỉ hỉ mũi khi mũi đã thông, bởi khi mũi đang bị nghẹt mà cố sức đẩy dịch mũi ra sẽ làm cho dịch mũi đẩy ngược lên vòi từ đó gây viêm.

7. Tổng kết

Qua bài viết này, viemtaigiua.vn muốn các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về vai trò quan trọng của ống eustachian và những tác hại nguy hiểm của bệnh lý viêm tắc ống eustachian.

Ống eustachian có nhiều tính năng và hãy luôn giữ cho ống này khoẻ mạnh bạn nhé

Việc ngăn ngừa viêm tắc tại ống eustachian là vô cùng quan trọng bởi chúng giữ vai trò cân bằng áp suất trong tai và ngoài môi trường. Giữ cho ống eustachian luôn được thông thoáng cũng là cách làm cho tai sạch hơn và ngăn ngừa các bệnh lý về viêm tai ở trẻ nhỏ.

Chú ý: Số hotline viemtaigiua.vn (0843.311.348) luôn có bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng trực để tư vấn cho cha mẹ về tình hình bệnh của con em mình. Hãy liên hệ ngay để được tư vấn sớm nhất nhé!

8. Tham khảo

Cảm ơn bạn đã đọc bài - Chúc bạn ngày tốt lành!